Her gün eşyaları kullanıp çöpe atıyor ve bu şekilde doğayı koruduğumuzu var sayıyoruz. “Öyle değil mi?” dediğinizi duyar gibiyiz. Aslında teknik olarak çöplerimizi doğaya atmayarak doğru olanı yapıyoruz. Fakat bir adım ilerisine gidebiliriz.  

Günlük hayatta kullandığımız her eşyanın doğada bir yok olma süresi var. Bu eşyaların madde yapılarına göre değişiyor. Atıklarımızı madde yapılarına göre sınıflandırmalı ve hangilerini geri dönüşüme kazandırmamız gerektiği hakkında bilgi sahibi olmalıyız. Her maddenin doğada yok olma süresi değişkenlik gösterir. Liste yapmak gerekirse;

• Kağıt

• Cam

• Teneke

• Plastik

• Naylon

• Evsel Atık

• Elektronik Atıklar

• Demir Atıklar

• Tıbbi Atıklar

• Kimyasal Atıklar 

1.Kağıt Atıkların ve Maddelerin Doğada Yok Olma Süresi

Kağıt çok fazla kullanım alanı olan bir maddedir. Bir yazı aracı olmasının yanı sıra ekonomi, endüstri, inşaat, gıda ve temizlik gibi sektörlerin de pek çok alanda kullanılmaktadır. Hammaddesi ağaç olan kağıt, kullanım alanına göre pek çok farklı işlemden geçerek üretilir. Kağıdın doğada yok olma süresi yaklaşık 2- 2,5 aydır. Kağıt atıkları;

• Kağıt havlu

• Karton koliler 

• Peçete 

• Defter

• Kitaplar 

2.Cam Atıkların ve Maddelerin Doğada Yok Olma Süresi

Hammaddesi toprak olduğu için bir cam şişenin doğada yok olma süresi en az 4000 yıldır. Çevresel faktörlere karşı koruma altına alınmak için birçok farklı ısıl ve kimyasal işlemden geçerek üretilen cam atıkların doğada yok olma süresi tahmin ettiğinizden çok daha fazladır. Cam atıklar;

• Mutfak malzemeleri (kavanoz, saklama kabı,şişe, bardak, tepsi)

• Pencere camları

• Dekoratif ürünler

• Ayna

• Araba camları ve farları

3. Teneke Atıkların ve Maddelerin Doğada Yok Olma Süresi

Halk arasında teneke olarak adlandırılan çelik kutuların hammaddesi kalaysız çeliktir. Gıda ve inşaat sektöründe kullanılan teneke kutuların doğada yok olma süresi 50-100 yıl arasında değişiyor. Teneke atıkları;

4. Plastik Atıkların ve Maddelerin Doğada Yok Olma Süresi

Günlük yaşamımızın neredeyse tamamını oluşturan plastik maddesi her alanda kullanılıyor. Hammadesinde doğal olmayan birçok kimyasal barındırıyor ve bu bileşenlerin en önemli özelliği çevresel faktörlere karşı dayanıklı olmasıdır. Bu nedenle doğada yok olma süresi yüzyıllar sürebilir. Dünyanın en ücra köşelerinde bile plastik atıklar ile karşılaşabilmek mümkündür. Plastik atıklar;

• Pet şişeler

• Ambalajlar

• Su damacanaları

• Naylon poşetler 

• Mutfak malzemeleri (saklama kapları, bardaklar)

• Dekoratif ürünler

• Kırtasiye malzemeleri

• Temizlik malzemesi ambalajları 

• Boya kutuları 

5. Naylon Atıkların ve Maddelerin Doğada Yok Olma Süresi

Doğal olmayan kimyasal maddeden üretilen naylon, bir çeşit plastik malzemedir. Sıcağa, aşınmaya ve kimyasal maddelere karşı dayanıklı bir şekilde üretilen naylon; tarım, otomotiv, moda, inşaat ve endüstri gibi birçok farklı sektörde kullanılıyor. Doğada yok olma süresi tıpkı plastik gibi yüzyıllar sürebilir. Naylon atıklar;

• Poşet

• Paraşüt

• Sanayi malzemeleri

• İnşaat malzemeleri

6. Evsel Atıkların ve Besin Atıklarının Doğada Yok Olma Süresi

Evlerimizde kullandığımız ve artık ihtiyaç duymadığımız pek çok atığa “evsel atık” adı verilir. Bu atıkların hepsinin hammaddesi farklı olduğu için doğada yok olma süreleri de farklıdır. Örneğin, “Pil doğada kaç yılda yok olur?” ile “Sakız doğada kaç yılda yok olur?” un cevabı farklıdır. Evsel atıklar ve doğada yok olma süreleri; 

• Yiyecek - içecek atıkları: Hammaddesine göre gün ve ay olarak değişkenlik gösterir. 

• Pil: 300 yıl 

• Karton: 2,5 ay 

• Peçete ve kağıt havlular: 2,5 ay 

• Metal: 10 - 100 yıl 

• Kimyasal atıklar (şampuan,sabun,duş jeli, temizlik malzemeleri):  100 - 400 yıl 

7. Elektronik Atıkların ve Maddelerin Doğada Yok Olma Süresi

Elektronik aletler gündelik hayatta birçok farklı sektörde kullanılıyor. Telefon, küçük ev aletleri, beyaz eşyalar, televizyon, çağrı cihazları ve endüstriyel cihazların hepsi elektronik aletlerin arasında yer alır. Bu eşyaların üretim hammaddesi plastik, metal ve pek çok kimyasal maddeyi barındırdığı için doğada yok olma süreleri yüzyıllar sürmektedir. Elektronik cihazlar: 

• Telefon

• Radyo

• Küçük ev aletleri

• Beyaz eşyalar

• Televizyon

• Çağrı cihazları 

• Endüstriyel cihazlar  

8. Demir Atıkların ve Maddelerin Doğada Yok Olma Süresi

Demir aslında oldukça dayanıklı kimyasal bir elementtir. Dayanıklılığı sebebiyle sanayi, inşaat ve endüstri gibi pek çok alandaki üretimlerin hammaddesi olarak kullanılır. Demirin doğada yok olma süresi yaklaşık 100 yıldır. Demir atıklar; 

• İnşaat malzemeleri

• Sanayi malzemeleri

• İçecek kutuları 

• Teknolojik aletler 

9. Tıbbi Atıkların Doğada Yok Olma Süresi

Sağlık sektöründe kullanılan, içeriğinde doğaya ve insan sağlığına zararlı kimyasal madde barındıran atıklara tıbbi atık adı verilir. Bu atıklar  patolojik, kesici-delici katı atıklar ve enfekte atıklar olarak üç gruba ayrılır ve bu şekilde poşetlenerek imha edilir. Doğada yok olma süreleri yüzyıllar sürer. Doğaya atık olarak bırakılmaları doğada yaşayan canlılar için hastalıklara sebep olduğu için tehlikelidir. Bu yüzden profesyonel ekipler ile birlikte belli yöntemlerle imha edilirler. Tıbbi atıklar;

• İlaçlar

• İğneler ve kesici aletler

• Laboratuvar ortamına ait katı ve sıvı atıklar 

• Ameliyat giysileri

10. Kimyasal Atıkların ve Maddelerin Doğada Yok Olma Süresi

Pek çok farklı sektörde kullanılan, insan sağlığına ve çevreye karşı ciddi zararları olan kimyasal atıkların doğada yok olma süreleri yüzyıllar sürmektedir. Kimyasal atıklar; 

• Boyalar

• İlaçlar 

• Temizlik malzemeleri

• Boya koruyucu maddeler

• Petrol

• İnşaat malzemeleri

Bir Maddenin Doğada Yok Olma Sürecini Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Bir maddenin doğada yok olma sürecini etkileyen pek çok farklı faktör bulunmaktadır. İnsan yapımı maddelerin doğada yok olma süresi doğal maddelere göre çok daha uzun sürer. Bir maddenin doğada yok olma sürecini etkileyen temel faktörler şunlardır:

• Hava ve iklim şartları

• Maddelerin içeriğindeki bileşenler

Atıkların Doğada Yok Olma Sürelerinin Önemi Nedir?

Her türlü atık doğanın dengesine uyum sağlamadığı için orada yaşayan canlıların sağlığına karşı tehlike oluşturur. Özellikle insan yapımı olan maddelerin doğaya bırakılmadan geri dönüşüm yöntemleri ile tekrar kullanıma kazandırılmaları gerekiyor. İçeriğinde doğal maddeler taşıyan gıda ve kağıt atıkları ise doğaya çöp olarak değil toprağa gübre olarak yeniden kazandırılmalıdır. 

Hangi Atıkların Doğaya Karışmasının Zararı Yoktur?

İşlenmemiş gıdalar ve kağıtların doğaya karışarak toprak gübresi haline gelmesinde bir zarar yoktur. Bunun yanı sıra geri dönüşüme uygun maddeden üretilmiş eşyaların da doğaya karışmasında bir zarar yoktur. Örneğin; yeniden kullanılabilir filtre kahvesi, geri dönüştürülmüş plastikten üretilen pet şişeler, geri dönüştürülmüş kağıttan üretilen defterler, yeniden kullanılabilir poşet ve çantalar gibi. 

Bir eşya satın alırken bir gün onun çöp olma ihtimalini unutmamak ve geri dönüşüme uygun maddeden üretilmiş olup olmadığına dikkat etmemiz gerekiyor. Ayrıca doğanın dengesini bozacak atıkları geri dönüşüme kazandırmak için atıklarımızı sınıflandırmalıyız.