Günümüz dünyasında çevreye karşı sorumluluklarımız, tüketici tercihlerini ve işletmelerin stratejilerini derinden etkileyen önemli bir faktör haline gelmiştir. Bu bağlamda, geri dönüştürülebilir ambalajlarla alışveriş yapmak, çeşitli avantajlar elde edebildiğimiz sürdürülebilir bir tüketim modeli olarak öne çıkmaktadır.

Kaynakları gitgide azalan dünyamızda büyük uluslararası organizasyonlar ve bazı sivil toplum kuruluşları da bu modeli benimsemek için çaba sarfetmektedir. Bununla birlikte uluslararası birçok kuruluş, küresel şirketleri bu modele yönlendirmektedir.

Bu yazıda, bu sürdürülebilir tüketim modelinden yola çıkarak geri dönüştürülebilir ambalajların tüketicilere, işletmelere ve çevreye sağladığı faydalar üzerinde durulacaktır.

GERİ DÖNÜŞTÜRÜLEBİLİR AMBALAJLARIN ÇEVREYE OLUMLU ETKİLERİ

Geri dönüştürülebilir ambalajların en belirgin faydalarından biri, çevresel sürdürülebilirlik konusundaki etkileridir. Çevresel sürdürülebilirlik, özellikle Birleşmiş Milletler Sürdürülebilirlik Hedefleri’nde ve Kalkınma Planları’nda da sık sık vurgulanan bir kavram haline gelmiştir. Geri dönüştürülebilir ambalajlar da genellikle geri dönüştürülmüş malzemelerden üretildiği için doğal kaynakların tükenmesini önler ve enerji tasarrufuna da katkı sağlar. Atık miktarının azaltılmasına, çöp depolama alanlarının kontrol altında tutulmasına ve çevre kirliliğinin önlenmesine yardımcı olur. Tüm bunların çevresel sürdürülebilirliğe katkısı oldukça büyüktür.

GERİ DÖNÜŞTÜRÜLEBİLİR AMBALAJLARIN İŞLETMELERE FAYDALARI

Ayrıca geri dönüştürülebilir ambalajlar, işletmelerin sosyal sorumluluklarını yerine getirmelerine olanak tanır. Tüketiciler, çevre dostu ürün ve ambalajları tercih etme eğiliminde oldukları için şirketler de bu eğilimden faydalanıp sürdürülebilirlik ilkelerine odaklanarak toplum nezdinde olumlu bir imaj oluşturabilirler. Bu durum, marka sadakati ve müşteri memnuniyeti açısında işletmelere önemli bir avantaj sağlayabilir.

Geri dönüştürülebilir ambalajlar aynı zamanda işletmelerde maliyet için etkin bir çözüm sunar. Bu ambalajlar genellikle yeniden kullanılabilir özelliklere sahiptir, bu da ürünlerin nakliye ve depolama maliyetlerini azaltabilir. Ayrıca geri dönüştürülebilir ambalajlar sayesinde atık yönetimi 

maliyetleri düşer, çünkü bu ambalajlar tekrar işlenebilir ve yeni ürünlerde kullanılabilir.

GERİ DÖNÜŞTÜRÜLEBİLİR AMBALAJLARDA TÜKETİCİNİN AVANTAJLARI

Geri dönüştürülebilir ambalajların kullanılması, tüketicilere de bir dizi avantaj sunar. Bu ambalajlar genellikle hafif ve dayanıklı olmasından dolayı taşıma ve depolama sırasında büyük kolaylıklar sağlar. Aynı zamanda tüketicilerin bu ambalajları tekrar kullanmalarına olanak tanıyan tasarımlar, bireylerin sıfır atık yaşam tarzını benimsemelerine katkıda bulunur. Bu da tüketicilerin çevreye karşı sorumluluklarını yerine getirmelerine katkı sağlar.

Sürdürülebilir alışveriş alışkanlıkları, tüketiciler arasında giderek artan bir popülerlik kazanmaktadır. Bu nedenle, işletmelerin çevre dostu ürünler ve ambalajlar sunarak bu talebi karşılamaları önemlidir. Aksi takdirde rekabet avantajını kaybetme riskiyle karşılaşabilirler.

Sonuç olarak, geri dönüştürülebilir ambalajlarla alışveriş yapmanın hem tüketiciye hem de işletmeye çeşitli faydaları bulunmaktadır. Bu avantajlar, çevresel sürdürülebilirlik, maliyet düşüklüğü, sosyal sorumluluk ve tüketici memnuniyeti gibi alanlarda ortaya çıkar. Tüketicilerin ve işletmelerin bu avantajları değerlendirmesi, daha sağlıklı ve sürdürülebilir bir geleceğe doğru önemli bir adım olacaktır.

GERİ DÖNÜŞTÜRÜLEBİLİR AMBALAJ KULLANIMINA VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMAYA BAZI KÜRESEL ŞİRKETLERİN YAKLAŞIMI

Son yıllarda bazı ekonomi ve çevre raporlarının da etkisiyle küresel şirketlerin bir hayli ilgisini çeken geri dönüştürülebilir ambalaj kullanımı, ekolojik bozulma ve iklim değişikliğinin uzun süredir gündemle olmasıyla beraber bir hayli önem kazandı. Bazı küresel şirketler misyonlarını sürdürülebilir ekonomi ve çevre anlamında revize ederek geri dönüştürülebilir ambalajlara ağırlık vermeye başladılar. Bununla birlikte bu alana yeni yatırımlar ve inovatif yaklaşımlar da günden güne artıyor. Örnek verecek olursak ülkemizde çok geniş alanda hizmet veren büyük bir küresel şirket olan Unilever 2017’de duyurduğu ‘’2025 yılı itibariyle yüzde yüz geri dönüştürülebilir plastik ambalaj’’ hedefine çok yaklaşmış durumda. 2017 yılında Unilever ile birlikte farklı sektörlerden 10 uluslararası şirket de ‘’yüzde yüz geri dönüştürülebilir ambalaj’’ hedeflerini açıkladılar. 

Bu şirketler; 

Amcor

Danone

Ecover

L’oreal

Mars

M&S 

Pepsico

The Coca Cola Company

Walmart

Werner Mertz

Bu şirketler de tıpkı Unilever gibi 2025 yılında sürdürülebilir kalkınma hedefleri doğrultusunda ‘’geri dönüştürebilir ambalaj’’ hedeflerini yakalayacak gibi görünüyor. Unilever CEO’su Paul Polman büyük şirketlerin bu hedef ve aldıkları kararla alakalı şu açıklamayı yapmıştı: ‘’Bu güzel haber gösteriyor ki dev şirketler, okyanusa dönen plastik çöp konusunda taahhütlerini yerine getirmeye çalışıyorlar. Kişisel bakım ve tüketim endüstrisi bu konuda daha hızlı ve daha ileri gitmeli, her bir plastiğin geri dönüşümü sağlanmalı.’’

Küresel şirketlerin yıllardır sürdürdüğü ve giderek daha da hassaslaştığı çevreci yaklaşım tüketicilerin de ‘’geri dönüştürülebilir ambalaj’’la alakalı daha da bilinçlenmesine ve bu bilinçle beraber tüketim tarzlarının yavaş yavaş çevreci bir açıdan yeniden şekillenmesine sebep olmaktadır.  Henüz filizlenme aşamasında olan bu yeni sürdürülebilir çevreci yaklaşım, iklim aktivistlerinin de ilgisini çekmekte ve sosyo-çevreci projelerin çoğuna umut ışığı olmaktadır. Her ne kadar bireysel etkisi sınırlı görünse de ‘’geri dönüştürülebilir ambalaj’’ çalışmalaları çevresel açıdan sosyolojik bir etki de yaratmakta ve dünya toplumlarının bu konuda gitgide kolektif bir bilince sahip olmasının önünü açmaktadır. Bu bilincin tüketici açısından da oldukça faydalı ve çok daha maliyetsiz bir sonucu beraberinde getirdiğini gözlemlediğimizde bu gelişmeler temiz bir çevre, maliyetsiz tüketim ve sürdürülebilir kalkınmayı talep edenleri motive edici niteliktedir.

Bu noktaya kadar ‘’Geri Dönüştürülebilir Ambalaj’’ın faydaları, avantajları, potansiyeli ve yaygınlığıyla alakalı konulara değindik. Yazının devamında ise geri dönüştürülebilir ambalajların çeşitleri ve teknikleri konusunda bilgi paylaşımı yapıp yazımızı sonlandırmanın faydalı olacağı kanaatindeyiz. Birden fazla geri dönüştürülebilir ambalaj atığı çeşidi mevcuttur.

Bunlardan bazıları şunlardır:

1-) Kağıt Ambalaj Atıkları: 

Atık kâğıt, herhangi bir kullanım alanında fonksiyonunu tamamlayan ve atılan her türlü kâğıt, karton ve mukavvadır. Kağıt, günlük yaşantıda önemli yer tutan malzemelerden biridir. Ana maddesi ağaç olan kâğıt; gazete, dergi, paket kağıdı, peçete olarak kullanılmakta ve çöpe atılmaktadır. Öte yandan kağıtın geri dönüşümü konusunda çalışmalar sürmekte ve bir ölçüde de olsa ağaçların kesilmesi engellenmektedir. İnternet sayesinde yazışmaların ve yayıncılık etkinliklerinin elektronik ortamda yapılmasının kâğıt kullanımını azaltacağı düşünülmektedir. Bu kapsamda, her ne kadar son kullanım yerine gönderilmemiş olsa da, kâğıt fabrikalarından çıkan kopuk kâğıtlar, dönüşüm sırasında çıkan kırpıntı kâğıtlar ve gazete basan matbaalardan çıkan hatalı gazete baskıları ve baskı fazlası gazete kâğıtları da atık kâğıt kabul edilmektedir. Tek kullanımlık olarak tasarlanmış ve kullanıldıktan sonra atılan her türlü emici kâğıtlar ve temizlik kâğıtları hijyen ve sağlık nedenleri ile geri dönüştürülemediğinden ticari anlamda atık olarak bir ekonomik değere sahip değildir. Atık kâğıtlar geri dönüştürülebilen ve birçok kâğıt türünün imalinde kullanılabilecek tarzda ekonomik değere sahip, kendi çapında alım-satım pazarı olan bir hammaddedir.

2-) Plastik Ambalaj Atıklar

Plastik ambalaj atıklar çok geniş bir alanı kapsamaktadır. Plastik atıklar şu şekilde sınıflandırılabilir:

Polietilentetraftalat (PET):

PET genellikle su, meşrubat ve yağ şişelerinin ambalajlanmasında kullanılır. Hafif ve dayanıklı olması nedeniyle kullanım alanı giderek genişlemektedir. Atık petler, sentetik elyaf ve dolgu malzemesi olarak değerlendirilebilir.

Polivinilklorür (PVC) :

Su ve sıvı deterjanların, bazı kimyasal maddelerin, sağlık ve kozmetik ürünlerinin ambalajlarında kullanılır. Kullanılmış PVC ambalajlarından kirli su boruları, marley ve çeşitli dolgu malzemeleri üretilir.

Polikarbonat (PC):

Polikarbonatlar, termoplastiklerin özel bir grubudur. İşlenmesi, kalıplanması, ısıl olarak şekillendirilmesi kolaydır, bu tip plastikler modern imalat sektöründe çok geniş kullanım alanı olan plastiklerdir.

Polietilen (PE):

Evlerimizde en çok kullandığımız plastik türüdür. Çamaşır suyu, deterjan ve şampuan şişeleri, motor yağı şişeleri, çöp torbaları gibi birçok kullanım alanı vardır. Geri dönüştürülmüş PE den deterjan şişeleri, çöp kutuları ve benzeri ürünler üretilir.

Polipropilen (PP):

Deterjan kutularının kapakları, margarin kapları gibi ambalaj malzemeleri üretilir. Ayrıca dayanıklı olması ve geri dönüştürülebilirliği nedeniyle otomotiv sektöründe de önemli bir kullanım alanı bulmaktadır. Geri dönüştürülmüş PP’ den sentetik halı tabanı, çeşitli plastik banyo mutfak ve kırtasiye malzemeleri üretilir.

Polistren (PS): Evlerden kaynaklanan ambalaj atıkları içerisinde en az rastlanan ambalaj türüdür. Yoğurt ve margarin kaplarında yoğun olarak kullanılan polistrenin geri kazanımı, PE ve PP  de olduğu gibi yaygın bir şekilde yapılmaktadır.

Polyamid (PA) (Naylon):

Fiber, diş fırçası kılları, misina vb. kullanım alanları vardır. Plastik ambalaj atıkları ayrıştırma tesislerinde bukadar ayrıntılı ayırma yapılamamaktadır. Genel olarak ayrılan malzemeler PET, PE ve geriye kalan türler karışık olarak biriktirilir ve o şekliyle sevkiyat yapılır. Plastik atık türlerinin fiyatlarıda cinsine ve temizliğine göre değişiklik göstermektedir.

3-) Cam Ambalaj Atıklar

Kalitesinden kaybetmeden %100 geri dönüşebilen ve sonsuz kez ikincil hammadde olarak tekrar üretime dahil edilebilen cam ambalaj atıklarının küçük bölümü, cadde ve sokaklara yerleştirilmiş kumbaralar ile kaynağından ve dolumcu tesisleri ile toplayıcılardan satın alımla toplanır. Kalan büyük bölüm ise, atık depolama alanlarında ambalaj atıklarını ayırma faaliyetinde bulunan çöplük işletmecileri ve diğer hurdacı tedarikçilerden temin edilir .

Geri kazanılmış cam şişe ve kavanozlar tedarikçi tesislerinde fırına hazır cam kırığı haline getirilir; ardından fabrikalarda ikincil hammadde olarak kullanılarak yeniden şişe ve kavanoza dönüştürülürler; cam ambalaj böylece sürekli fayda yaratan bir faaliyetin konusu haline gelir.

Cam geri dönüşümü ile ilgili bilgiler

• Geri dönüşmüş camı eritmek için gereken enerji yeni cam şişe yapmak için gereken hammaddeyi eritmekten daha azdır.

• Bir şişe geri dönüşümünden sağlanan enerji bir televizyonu bir buçuk saat çalıştırmak için yeterlidir.

• Bir cam kumbarasına boşaltılana kadar 3000 şişe konulabilmektedir.

• En büyük cam fırınları günde 400 tondan fazla cam üretmektedir. Bu rakam günde bir milyondan fazla şişe ve kavanoz demektir.

• Cam kalitesinden hiçbir şey kaybetmeden %100 geri dönüşür.

Biz de daha sürdürülebilir bir çevre, daha maliyetsiz bir tüketim ve daha yaşanabilir bir dünya için ‘’geri dönüştürülebilir ambalaj’’ diyoruz!